In het onderzoek naar de voors en tegens van thanatopraxie, is ook de ethische kant betrokken. Niet alles wat kan, mag. En niet alles wat mag, kan.
Wat zijn de principes van verantwoorde thanatopraxie?
- Piëteit en respect voor de doden. Dat moet vanzelfsprekend zijn voor iedereen die zich met de verzorging van overledenen bezighoudt.
- Het recht op onaantastbaarheid. Artikel 11 van de Grondwet luidt: ‘Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.’ Dat geldt ook na het overlijden, en zeker met betrekking tot thanatopraxie. Het is een invasieve behandeling, waarbij een kleine opening in het lichaam gemaakt wordt. Uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene of na diens overlijden van zijn vertegenwoordiger(s) is hiervoor nodig (zie ook het volgende punt).
- Het recht op zelfbeschikking. In artikel 18 van de Wet op de Lijkbezorging staat: ‘De lijkbezorging geschiedt overeenkomstig de wens of de vermoedelijke wens van de overledene, tenzij dat redelijkerwijs niet gevergd kan worden.’ Dat betekent niet dat er een expliciete wilsuiting nodig is voor thanatopraxie, maar wél dat deze behandeling nooit standaard mag worden. De nabestaanden beslissen hierover in de geest van de overledene.
Thanatos (links op de tekening) is een figuur uit de Griekse mythologie en de personificatie van de dood. Hij is de zoon van Nyx of Nox (Godin) en tweelingbroer van Hypnos (de Slaap). Thanatos heeft nooit een belangrijke rol in de mythologie gespeeld, omdat hij overschaduwd werd door Hades, de god van de onderwereld. De naam van Thanatos leeft in het Nederlands onder meer voort in het woord euthanasie en thanatopraxie.